Rodzice zapisując dziecko do przedszkola są przekonani, że będzie to korzystne dla jego rozwoju. Niestety, często pierwsze dni są bardzo trudne tak dla rodziców jak i dla samych dzieci, szczególnie w obecnym czasie pandemii. Obostrzenia sanitarne wymuszają zachowania, które pogłębiają zatroskanie rodziców i ból rozstania z dzieckiem. Dzieci rozpaczliwie bronią się przed przebywaniem w obcym miejscu, pod opieką nauczycielki i innych osób. Już po kilku dniach dziecko może stać się smutne, apatyczne, czasem agresywne. Towarzyszyć temu może utrata apetytu, kłopoty z zasypianiem, a zdarza się nawet moczenie nocne. Zatroskani rodzice muszą pamiętać, że osoby sprawujące opiekę nad dziećmi w przedszkolu robią wszystko, aby zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa i równowagę emocjonalną.

Jak zatem pomóc dzieciom w przystosowaniu się do nowej sytuacji i zapewnić im poczucie bezpieczeństwa?

Problemy adaptacyjne – kilka faktów:

1. Nie ma jednoznacznego związku pomiędzy wiekiem dziecka a kłopotami adaptacyjnymi. Do przebywania w przedszkolu łatwiej przystosowują się dwulatki niż trzylatki, a jeszcze trudniej starsze dzieci.
2. Dziewczynki lepiej przystosowują się do przedszkola niż chłopcy. Na dodatek u chłopców, którzy źle znoszą konieczność chodzenia do przedszkola, częściej występują zaburzenia, np. w postaci nawrotu moczenia się, kłopotu z zasypianiem.
3. Jedynacy lepiej przystosowują się do przedszkola niż dzieci z rodzin wielodzietnych. Rodzice jedynaków pomimo swej nadopiekuńczości mają więcej czasu dla dziecka.
4. Istnieje związek pomiędzy przystosowaniem się dziecka do przedszkola a dotychczasowym przebiegiem jego rozwoju. Dziecko o harmonijnym rozwoju, które nie miało większych komplikacji w czasie porodu i nie doznało poważnych urazów w życiu, z reguły lepiej przystosowuje się do przedszkola.
5. Odnośnie co do lepszego przystosowania się do przedszkola dzieci, które wcześniej uczęszczały do żłobka – opinie są podzielone. Wydaje się, że dzieci przebywające w żłobkach, mają mniej problemów adaptacyjnych i lepiej funkcjonują w przedszkolu.
6. Istnieje silny związek pomiędzy przystosowaniem dzieci do przedszkola a tym, jak są wychowywane w domu rodzinnym. Jeżeli są wychowywane w sposób racjonalny to zakres trudności adaptacyjnych jest mniejszy. Gorzej jest, jeśli są wychowywane zbyt liberalnie i mają nadopiekuńczych rodziców. Przeżywają najczęściej poważne trudności w przystosowaniu się i silniej reagują zaburzeniami zachowania.

Dziecko nieprzygotowane wcześniej przez rodziców i zabrane od najbliższych traci poczucie bezpieczeństwa – jedną z najważniejszych potrzeb psychicznych, a nauczycielkę kojarzy z utratą poczucia bezpieczeństwa. Płacze na jej widok, nie chce spoglądać w jej stronę i prosić ją o pomoc. Trzeba wielu dni przebywania na wspólnym terytorium, aby sytuacja zmieniła się na korzyść.

Jak przygotować dziecko do przebywania w przedszkolu?

Stopniowe przyzwyczajanie dziecka do przebywania w nowym otoczeniu, pod opieką osoby trzeciej.

• Wspólny spacer z zaprzyjaźnioną osobą i pozostawienie dziecka na chwilę pod jej opieką;
• Wizyta u znajomych: dziecko bawi się z innymi dziećmi (dorośli w innym pomieszczeniu);
• Wyprawa z dzieckiem na zakupy do małego sklepu; dziecko ma stanąć z boku i zaczekać (w zasięgu wzroku dorosłego); żeby poczuło się lepiej należy wręczyć mu jakiś przedmiot – koszyk, torbę na zakupy;
• Pozostawienie dziecka np. miejscach zabaw dla dzieci w większych domach handlowych na czas zakupów na określony czas.

W stosowaniu powyższych strategii chodzi o stopniowe oswajanie dziecka z nową sytuacją – ma ono pozostać pod opieką obcej osoby najpierw przez krótką chwilę, potem coraz dłużej. Trzeba dziecku wyjaśnić, co je czeka. Opowiedzieć, co będzie robiło i przyjść po nie w obiecanym czasie. Należy koniecznie powiedzieć dziecku jak bardzo to było ważne i potrzebne i koniecznie okazać radość, że było dzielne. Na oswajanie się z nowymi sytuacjami i innymi ludźmi dziecko musi mieć trochę czasu.

Więź z bliskimi, przywiązanie, emocjonalna potrzeba bliskości wydaje się być w opozycji do kształtowania samodzielności i zaradności życiowej dzieci. Dzieci nie potrafią jeszcze zrozumieć zapewnień typu: za chwilę przyjdę po ciebie, to nie potrwa długo, w południe przyjdę i cię zabiorę. Słysząc to spodziewają się katastrofy: zostawią, porzucą, bo nie kochają. Rozumienie upływu czasu jest związane z poznanymi już następstwami wydarzeń: Po obiedzie pójdziemy na spacer.

Dlatego w pierwszym okresie pobytu dziecka w przedszkolu trzeba zadbać o to, aby osoby bliskie w domu rodzinnym okazywały mu więcej serdeczności i miłości.  Zostawiając dziecko w przedszkolu nie ma sensu zapewniać: Przyjdę po ciebie za chwilę, za godzinę, w południe. Lepiej stwierdzić: Przyjdę po ciebie po obiedzie. Jeszcze lepiej mocno przytulić i zapewnić: Tata, mama kocha swojego synka, przyjdzie i zabierze.

Porady dla rodziców:

• Trzeba oswajać dziecko z koniecznością pójścia do przedszkola poprzez cierpliwe wyjaśnienie: mama chodzi do pracy, tatuś też chodzi do pracy, a ty pójdziesz do przedszkola; siostra chodzi do szkoły, brat do żłobka, a ty do przedszkola; w domu nikogo nie ma i dlatego musisz chodzić do przedszkola. Trzeba powiedzieć dziecku kto je odbierze z przedszkola.
• Ważne jest pozytywne nastawienie do przedszkola: W przedszkolu jest dużo dzieci. Bawią się kolorowymi zabawkami; pani ogląda z dziećmi książeczki, czyta wierszyki, buduje z klocków wieże i garaże dla samochodów; w przedszkolu jest bardzo wesoło i przyjemnie; wszystkie dzieci chcą chodzić do przedszkola i ty też tam będziesz chodził.

Nie wolno dziecka straszyć przedszkolem np. jak pójdziesz do przedszkola, to cię wszystkiego nauczą. Nuczą cię w końcu sprzątać zabawki i wszystko jeść. Itd.

• W pierwszych dniach pobytu dziecka w przedszkolu należy szczególnie zadbać o wygodne ubranie. Dziecko może wspólnie z rodzicem przygotować rzeczy, które ma zabrać do przedszkola: piżama, pantofle i ulubiona przytulanka, która pomoże mu przetrwać ten trudny czas.
• Trzeba unikać przyprowadzania dziecka do przedszkola w ostatniej chwili. Zdenerwowanie towarzyszące pośpiechowi, powoduje, że dorośli zamiast się uśmiechać do dziecka napominają je, pospieszają zdejmując nerwowo ubrania.
• Pożegnanie z dzieckiem ma być czułe, ale krótkie. Nie należy pytać dziecka: czy mogę już iść? Zamiast tego trzeba zapewnić, że się po niego przyjdzie: przyjdę po ciebie, bo cię kocham. Można określić wydarzenie, po którym wróci się po niego: Przyjdę po ciebie po leżakowaniu/odpoczynku; jak zjesz podwieczorek, będę na ciebie czekała w szatni. Bardzo ważne jest dotrzymywanie słowa.
• Ważne jest okazywanie więcej zainteresowania i wyrażanie zadowolenia z najdrobniejszych osiągnięć dziecka. Nie trzeba nagradzać poprzez kupowanie kolejnej zabawki. Trzymając dziecko na kolanach, lepiej zapytać: co robiłeś dzisiaj w przedszkolu? Z kim się bawiłeś? Jak ma na imię twój kolega? Itd.
• Rozmawiając z dzieckiem, trzeba pamiętać, że może ono inaczej interpretować fakty i zdarzenia (nie rozumie wszystkiego), wyolbrzymiać drobiazgi (nie potrafi być obiektywne), fantazjować (myli fikcje z realnym światem). Trzeba uważnie słuchać, nie komentować, nie pouczać. Jeżeli opowiada o czymś niepokojącym, należy to wyjaśnić w spokojnej rozmowie z nauczycielką.
• W trudnych dniach adaptacyjnych należy pamiętać o konsekwencji i nieuleganiu dziecku.

Zarówno dorosłym, jak i dzieciom trudno jest przystosować się do nowej sytuacji i warunków. Współpraca z nauczycielką i personelem przedszkola oparta na wzajemnym zaufaniu przyniesie oczekiwane rezultaty wychowawcze. A pobyt dzieci w przedszkolu będzie każdego dnia pełen radości i zadowolenia.

Tego życzę wszystkim dzieciom, rodzicom i nauczycielkom.

                                                                                                                        mgr Marta Srebro

Literatura:

Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Kraków 2012